Malfermita en 1973, la Konferenco pri nova
marjuro baldaŭ kunsidos je la 11a fojo. La 9a
konferenco okazinta en Ĝenevo, en aŭgusto 1980,
alĝustigis kompromison, kiu povis ŝajne
kontentigi la tutmondistojn, ĉar en ĝi ili
vidis paŝon al supernaciaj institucioj tiaj,
kiajn ili dezire alvokas de pluraj jardekoj. Sed
lastatempe la usonanoj ŝajnis rekoncernigi ĉion.
Pri kio temas nun ?
A) MARO - Ŝajnas atingite, ke la
areo de la maraj akvoj, krom la internaj, restos
dispartigita laŭ kvar kategorioj. La tri unuaj
submetitaj al la nacia grade limigita suvereneco.
- 1e kaj 2e - En la teritoria maro kaj ĝia
samlima zono, la suvereneco de la ĉemaraj ŝtatoj
estas agnoskita ĝis 12 kaj 24 mejloj de la marbordo,
inkluzive tiu de la insuloj kaj insularoj.
Tamen, tiun suverenecon limigos la devigo pri pluigo
de la nerenovigeblaj ekzistorimedoj kaj ŝirmigo
kontraŭ malpurigoj. Aliflanke, la ĉemara ŝtato
ne rajtas kontraŭstari je la paca libera navigado de
la aliaj ŝtatoj. Tio estas klasika regulo.
3e - Tria kategorio, nova, laŭdire ekonomika, sed
jam plenmezure aplikata, etendiĝas ĝis 200
mejloj la limrajtojn de la ĉemara ŝtato esplori
kaj ekspluati la marajn riĉofontojn, la ĉemara ŝtato
devas tie konservi la vivantajn riĉaĵojn, kaj
ilin utiligi per libera aliro de la aliaj ŝtatoj.
Kompensoj estos pagitaj al la ŝtatoj antaŭtempe
profitintaj kaj ankaŭ al la najbaraj
evolulandoj.
4e - la tradicia altmaro estas agnoskita libera por ĉiuj
uzadoj, en la limoj fiksitaj de la konvencioj kaj de la ĝenerala
juro internacia.
B) GRUNDO - En la projektita juro, du ja
malsimile celantaj ordoj koncernas la reĝimon pri la
mara grundo, surface kaj subtere.
Unuflanke, la aprobo de la kontinenta marĝeno,
kapabla preterpasi la ekonomikan zonon, pere de nocio de
kontinenta plataĵo, ratifikas la posedrajton de
marzonoj. Aliflanke, la sola debatprojekto submetita al
la 11a sesio entenas sesdekon da artikoloj, kiuj
koncernas la planadon de la tute nova zono, kie la
naturaj mineralaj riĉaĵoj estos destinataj al
la komuna homara havo.
Internacia organismo nomita " La Entrepreno "
estos rajtigita organizi la ekspluatadon de la zonaj
ekzistorimedoj.
Ĝi estos submetita al internacia aŭtoritato
taskita dispartigi la profitojn tiritajn el la komuna
havaĵo.
Ĝi helpos la malkovradon kaj la defendon kontraŭ
la poluado.
Oni tuj vidas la kritikojn, kiujn la tutmondistoj
nepre esprimos :
1- Ili protestas kontraŭ la ĉemara
imperialismo, kiu malpliigas la maran spacon de libero,
kaj favoras la landojn, kiuj, per la rimedo de la insuloj
aŭ de la altmaraj surfundaĵaj zonoj, eble havos
pli grandan maran bienon ol en pasinteco.
2- Ili deziras, kiel kompenson, ke la paralela sistemo
de " la Entrepreno " pene starigita dum la konferenca
debato, kaj rivalanta kun tiu de la privataj entreprenoj,
estu aprobita kaj ekuzita.
Ĉu la neatendita anstataŭigo de la usona
delegacio, ĵus antaŭ la lasta fazo de la
Konferenco, estus indiko de retroirado fare de la nova
registara administrado ? La tutmondistoj do estos
skeptikaj kaj atentemaj, pretaj alarmi la popolan
opinion.
La Aŭtoritato atestas pri la estiĝo de nova
ordo, tutmonda, pri la marjuro. Ĉu ni baldaŭ
festos la naskiĝon de MONDA INSTITUCIO kun
limigitaj sed realaj povoj ?
