Vendrede la 24an de majo 1984, simpla
onidiro ekigis kvazaŭan panikon ĉe la Novjorka
kaj Londona borsoj.
Tiu evento pravigas F.Renard konstati en la ĵurnalo
" Le Monde " datita 27e de majo :
" ke iu onidiro elirinta el iu punkto de la planedo,
hodiaŭ ĉirkaŭas la globon kun rapideco de
fulmo kaj, ke la deponantoj, alarmitaj, hastege lokoŝanĝas
siajn deponojn, iaj ajn tiuj estas : ĉu usonaj, eŭropaj,
aziaj aŭ mezorientaj, por ili ŝirmi "
Onidiroj, financaj ŝtormoj, minacoj de banka
falego, panikoj, terurigoj, mona kaj sekureca krizoj ...
kreas neteneblan konjunkturon eskapantan el ĉiuj
kontroloj. Jen kiel " racie " funkcias la Internacia Mona
Sistemo.
Kiuj provas sugesti solvojn, tiuj estas taksitaj
utopiistoj far ĉiuj spertuloj, rogante sin kvalifiki
" realistaj " sed tamen estante ne kapablaj mastri tiun
Pandoran skatolon. Tia situacio estas unu el la motivoj,
kiuj kondukas la homaron de krizoj al militoj, de
senlaboreco al mizero.
" Nigra ĵaŭdo " en 1929, aŭ "
moroza vendredo " en 1984, ĉiu konfirmas la
senkapablecon de la monda mona sistemo por dispartigi la
grandegajn riĉaĵojn kreitajn de la modernaj
uzinoj.
Tamen antaŭ 1973, komencodato de la nuna krizo ;
precize la 26an de julio 1972, la Konsilio de la Regantoj
de la Internacia Mona Fonduso konstatis :
" Nepre necesas urĝe ekplenumi reformon en la
Internacia Mona Sistemo ". Iu komitato de la Dudek studis
projekton, neniam efektivigitan. Plie la demando estis
plusendita al iu Provizora Komitato, kiu ne pli multe
faris ; tial la bulteno de Internacia Mona Fonduso,
datita 27e de oktobro 1983 eksciigas, ke urĝas
procedi pri la reformo de la internacia mona sistemo ;
kaj poste, en la bulteno de la 30a de aprilo 1984, nenio
plu estas dirita. Do, de 12 jaroj ne evoluas tiu urĝa
reformo. Nu, dum 12 jaroj, oni havintus tempon funkciigi
plentempe du aŭ tri jarojn longe internacian
komisionon de spertuloj laborantan laŭ la studobazoj
donitaj de S-roj Tinbergen, Duboin, Pierre
Mendés-France aŭ Charles Warin. Unu deko da
jaroj estus ebligintaj apliki iliajn konkludojn.
Kial tiuj perditaj jaroj ? S-ro Robert Granet
direktoro ĉe la Ĝenerala Direkcio de la
Eksterlandaj Servoj ĉe la Franca Banko, skizas
respondon en raporto datita 16e de februaro 1984 :
Cele al internacia mona sistemo - " Praktike, tiel
longe kiel la homa naturo kaj la internaciaj rilatoj
estoj kiaj ili estas, kaj konsidere la sinoferojn kaj
vundojn, kiujn efektiva mona reformo de la internacia
mona sistemo postulus ; ni devas nin persvadi, ke oni
restarigos novan ordon ĉe tiu kampo nur sub premo.
Kiel jam dirite la reiro al certaĵoj, pri monaj
temoj, eble pasos probable kaj bedaŭrinde tra novaj
riskoj ".
Ĉu tiu " moroza vendredo " malfermos la okulojn
de la politikistoj en ĉiuj landoj, tiel montrante,
ke la nepra reformo de la mona sistemo pasas tra la
reekzameno de la absoluta nacia suvereneco ?
